Sabado, Hulyo 26, 2014

Kabihasnan ng Tsina

Heograpiya

- sa pagitan ng mga ilog ng Huang Ho at Yangtze sumibol ang mga unang 
pamayanan sa Tsina.
- ang hangganang ng lambak sa hilaga ay ang:
       *Disyerto ng Gobi (hilaga)
       *Karagatang Pasipiko (silangan)
       *Kabundukang Tien Shan at Himalaya (kanluran)
       *Kagubatan ng Timog-silangang Asya (timog)



Mga Unang Dinastiya

Dinastiyang Hsia

- pinagisa ang dinastiyang Hsia ang mga pamayanang paligid ng Huang Ho.
- si Yu ang unang hari.
       ~si Yu ay isang ihinyero at matematiko.









Dinastiyang Shang
                 
- pumalit sa dinastiyang Shang noong 1500BCE.
- ang katangian ng mga Shang ay ang paguumpisa ng pasusulat, kaalaman sa paggamit ng bronse at ang pagaantas sa lipunan.
- ang tanging ebidensya nga kanilang pagsusulat ay mula sa oracle bones. 
- Hinati sa dalawa ang lipunan sa panahon ng dinastiyang Shang.
   *unang pangkat - maharlika at mandirigma.
   *ikalawang pangkat - mga magsasaka.

                              
Dinastiyang Zhou
                                      
- 1027BCE Namuno ang dinastiyang ito at napatalsik ang Shang.
- pinagpatuloy ang konsepto ng Tian Ming o mandato ng langit.
- naniniwala ang mga Tsino na naguumpisa ang siklong dinastiko sa kaguluhan tulad ng kalamidad, rebelyon, o pagsalakay sa ilalim ng pamumuno ng matandang dinastiya.
- pagsapit 300BCE Nagsimulang mawalan ng kontrol ang dinastiyang Zhou sa mga lalawigan at namayani ang malakas na warlord.
- malagim ang panahong ito sa kasaysayan ng Tsina ay tinaguriang Panahon ng mga Nagdidigmaang Estado.


Dinastiyang Qin
                                       
- pumalit sa dinastiyang Zhou
- tinatawag na pinuno ng Qin ang kanyang sarili na si Shi Huangdi na nangangahulugang unang emperador.
- napagawa rin ng mga daan at ipinagutos ni Shi Huangdi ang pagsunog sa mga isinulat ng mga guro ng confucianismo at pag paslang sa kanila.
- pinagpatuunang pansin nila ang kanilang kaharian laban sa mga kalaban kaya nag patao sila ng pader na 1400 kilometso ang haba.at nga kasalukuyang, ang mga pader  na ito ay kilala bilang Great Wall of China. 
                                                      - matapos ang tatlong taon na pumanaw si Shi Huangdi ay bumagsak ang dinastiya nang magalsa ang mga tao.
                            
                          

Kabihasnan ng India


Heograpiya

- lambak ilog ng Indus ay na sa hilagang bahagi. 
nakapaligid ang kabundukan ng Hindu Kush , Korakoram at Himalaya. pinagigitnaan naman ng Disyerto ng Thar sa silangan at ng Sulayman at Kirthar sa Kanluran ang matabang lupain na pinamahayan ng tao.
- ang mga tao doon ay nag aalaga ng baka, kambing, tupa, kalabaw, at elepante.


Panahong Vediko ng mga Aryano
                         - Nagmula sa Gitnang Asya. Nanakop ang mga Aryano na pumasok sa lambak ng Indus simula 1500BCE. Kabilang sila sa lahing Indo-Europeo.

Rehiyon ng Mga Aryano

- buddhismo
     - si Siddharta Gautama ang nagturo ng buddhismo
     - may Apat na Dakilang Katotohanan nainibatay sa kaliwanagan ni buddha.
       *Ang buhay ay puno ng pagdudurusa at kalungkutan.
       *Ang dahilan ng pagdurusa ay ang paghahangad at pagnanasa ng tao sa               mga materya na bagay.
       *Ang pagwawaksi na pagnanasa ay kailangan upang mawakasan ang                 pagdurusa.
       *Ang pagkamit ng nirvana ay sa pagtahak sa daan ng Eightfold Path
        Middle Way.


Jainismo 
 - lumitaw sa kakaibang panahon.
 - may 24 na guro na nagturo sa mga tao upang mapalaya ang kanilang sarili mula sa karma.
- ang mga monghe na inaasahang susunod sa limang gabay sa pamumuhay.
  *Ahimsa - pamumuhay ng payapa at pagwaksi sa karahasan sa anumang may buhay.
  *Satya - pagpapahalaga sa pagsasabi ng katotohanan.
                                                        *Asteya - pagiwas sa pagnanakaw
                                                        *Brahma-charya - pag-iwas sa anumang gawain at pagiisip na                                                                        makamundo.
                                                        *Aparigha - paglayo sa hangarin ng pagkakaroon ng kaligayan                                                                      materyal.

Imperyong Maurya
                                                    
- kinilala bilang hari si Chandragupta Maurya sa Magadha.  
- pagsapit ng 303BCE nasakop na ng imperyo ang kabuuang hilagang India.
- noong 301BCE pumalit ang anak ni Chadragupta na si Bindusara.
- pagsapit ng 269BCE, Ang anak ni Bindusara na si Asoka na tinaghal ng hari ng Imperyong Maurya
- sa pagpanaw ni Asoka noong 232BCE pawang mahihina ang mga sumusinod na hari na humantong sa tuluyang pagkawatak watak ng 
imperyo.
 

Imperyong Gupta




- pagkatapos ng 500 na taon na digmaan ay mayroong muling lumitaw na mahusay na pinuno sa kaharian ng Magadha.
- si Chandra Gupta ang nagtatag sa imperyong ito.
- nakaranas ang imperyo ng katahimikan at pagunlad ng kabuhayan.
- nakaranas ang india ng isang ginintuang panahon sa matematika, agham at panitikan.
- dito nagsimula at nagawa ang hindu-arabic numerals.
- ng ika 5CE pawang humina ang sumunod kay Haring Gupta.
          ~napabayaan ang hukbong sandata at depensa ng imperyo.
          ~humantong sa pagkawatakwatak ng imperyong ito sa maliit na                       kaharian